We zitten met z’n allen in een kring. Een diepe zucht klinkt in de groep. “Mijn kerstmis is in rouw, ” zegt ze dan. “Hoe kom ik die kerstdagen door? Ik zie overal lichtjes maar voel me helemaal niet vrolijk. Ik weet niet wat ik wil of niet wil. Ik wil uitgenodigd worden én voel me een vijfde wil aan de wagen. Ik weet niet hoe ik die tijd door moet komen. ”
Kerstmis in Rouw
Hoe doe je dat? Met kerst gezellige dagen hebben. Terwijl je hele kerstmis in rouw is.
Die gezellige kerstdagen
“Ik voel me helemaal niet in de stemming om kerstmis te vieren.”
De decembermaand kan voor sommigen een extra moeilijke tijd zijn. Het is een maand van gezelligheid, van feestdagen, van tijd doorbrengen met familie en vrienden… Juist dan kan het gemis en de leegte zo tastbaar zijn.
We hebben bij die feestdagen een vrij specifiek beeld van hoe dat eruit zou moeten zien. Hoe het hoort en hoe we het altijd deden. Ook op televisie wordt dit beeld in stand gehouden. We zien lichtjes, kerstbomen en vooral veel gezelligheid met veel mensen samen aan lange eettafels voorbijkomen. Echter dat beeld dat we hebben van Kerstmis houdt niet stand als we een dierbare missen. Dan is het allemaal niet meer zo vanzelfsprekend. En toch willen we ook de tradities in ere houden.
De tradities verbroken
“Het is niet meer zoals het was. Kan ook niet meer. Dat wat we samen altijd deden is niet meer.”
Kerstmis vieren krijgen we met de paplepel ingegoten. Al vroeg krijgen we aangereikt ‘hoe het hoort’ en ‘zo doen we het altijd’. Niet overal, niet altijd. En niet alle tradities blijven bestaan. Toch zijn er heel wat tradities die steeds weer van ouder of kind doorgegeven worden.
Als we dan een dierbare verliezen worden er ook tradities verbroken. Soms omdat we niet meer kunnen, soms omdat we niet meer willen. Kerst is niet meer zoals anders, zoals het vroeger was. Kan het ook niet meer zijn. En als we dan een dierbare hebben verloren dan gaat iedereen er ook nog eens anders mee om.
Vijfde wiel aan de wagen
“Ik voel me zo’n ongenode gast. Zelfs bij mijn eigen familie. Zo iemand die je er eigenlijk niet bij wil hebben. Dat wordt niet gezellig. Ik ben ook niet gezellig nu. Ik voel me echt het vijfde wiel aan de wagen.”
Binnen gezinnen kan het knap lastig zijn om een goede invulling van kerstmis te vinden. Waar de één juist het liefst niks wil, weg wil zijn en het verdriet wil ontwijken. Wil een ander juist er aandacht aan besteden met een foto bij de stoel, toosten en troosten en het er vooral over hebben.
Sommige mensen proberen je te ontwijken. Of denken voor jou te weten wat best is. “Voor jou zal het wel veel te druk zijn op ons feestje.” Andere nemen je juist mee op sleeptouw naar een diner waar je liever niet bent.
Ook kan bij jezelf de vraag spelen: “Bij welke familie hoor ik nog, bij wie wil ik zijn?”. Bij je nog (in leven zijnde) ouders, broers en zussen? Bij je eigen gezin? Of wellicht bij je volwassen kinderen en hun gezinnen? Waar staat die lege stoel en waar staat deze ‘het minst in de weg’?
Hoe ga je die dagen invullen?
“Hoe kom ik die tijd door? De dagen duren zo lang. Wat kan ik doen? ”
Die feestdagen kunnen zo dubbel voelen. Je wilt met Kerstmis én samen zijn met familie of vrienden én je wilt alleen zijn. Je wilt je vrolijk en blij voelen en dat doe je niet. Je wilt die gezelligheid maar toch voel je het niet.
Hoe ga je dan om met het verlies van je dierbare? Zeker in deze decemberperiode waarin het gemis van hen de gezelligheid van de feestdagen totaal overschaduwt? Hoe kan je dan toch invulling geven aan deze dagen? Doe je dat alleen of samen; en met wie dan? En hoe?
Sommige mensen kiezen er voor om de tradities in ere te houden en met extra aandacht voor hun dierbare de dagen dezelfde invulling te geven. Dezelfde structuur van de dag, dezelfde mensen aan de dis, hetzelfde kerstdiner. Anderen gaan totaal iets anders doen. Ze gaan op reis of houden het simpel en maken een fijne wandeling. Doen juist het tegenovergestelde van hoe het vroeger was.
Ook kan je ervoor kiezen om enkele tradities wel in ere te houden terwijl je voor andere dingen andere invullingen kiest. Wel zijn favoriete toetje maar niet meer een 5 gangen diner. Wel overal kaarsjes in huis, maar niet een kerstboom in huis halen.
En bedenk dat als je dit jaar voor het ene kiest, je volgend jaar altijd weer iets anders kan en mag kiezen. Zelfs op de dag zelf kan je je plannen nog omgooien bovendien.
Mag ik eigenlijk wel genieten?
“Kan, mag en wil ik wel genieten van deze feestdagen? Nu mijn Lief er niet meer is?”
En daarnaast wil je je ook vrolijk en blij voelen maar kan dat wel, mag dat wel? Mag je wel genieten van die kleine momentjes van licht en warmte die er toch ook vaak zijn?
Stel je je ervoor open?
Erken dat zowel de vrolijkheid en gezelligheid van deze feestdagen als ook het intense gemis er mogen zijn. Je mag voelen wat je voelt. Ook de gezelligheid, de warmte van het samenzijn of het kleine genieten.
Toch wat handvatten
- Accepteer dat de feestdagen niet meer zijn zoals ze waren. En dat het niet gaat zoals de traditie voorschrijft.
- Probeer de traditie wat ruimer te gaan zien, zodat er ruimte ontstaat voor wijzigingen en ‘het net een beetje anders doen’.
- Geef aan waar je behoefte aan hebt. Bespreek met anderen hoe je Kerstmis wil doorbrengen. Wat je wilt doen of juist niet.
- Je mag je plannen tot het laatste moment veranderen. Door samen te overleggen en hier duidelijk over te communiceren is dat altijd mogelijk.
- Geef je verdriet de ruimte. De rouw is niet weg omdat het Kerst is. Het mag er dan ook zijn. Doe de dingen waar jij zin in hebt. Wat jij nodig hebt en behoefte aan.
- Je kan en mag herinneringen op halen over vroeger en hoe kerst altijd was. En je zal dat niet de hele avond doen. Maar juist omdat het er mag zijn kan je ontspannen en genieten.
- Juist doordat je je niet probeert aan te passen aan ‘hoe het hoort’ ontstaat er ruimte voor wat er nodig is en dat wat mag zijn.
- En koester die kleine dingen die er ook zijn. De warme lichtjes, het vrolijke (klein)kind, het gezellige samenzijn. Geniet ervan. Dat mag ook!
Terug naar de groep
“Ik ben die dagen gewoon lekker alleen. Ik haal een kant-en-klare maaltijd in huis en ga vroeg naar bed,” begint hij het rondje. “Na dit gesprek heb ik bedacht dat ik mijn zus ga bellen. Ik zou wel graag bij haar en haar gezin willen zijn,” reageert zij. Een andere vrouw vult aan dat ze de buurvrouw gaat uitnodigen, die toch ook maar zo alleen zit. Waarop de laatste van de groep het rondje afsluit met: “Ik wil juist een grote groep mensen om me heen en iedereen is welkom die anders alleen zit.” En zo is het. Het is goed wat je ook doet. Omdat iedereen op een eigen wijze invullen kan en mag geven aan Kerstmis.
Meer lezen? Lees ook Hoe doe je dat bij Rouw – Feestdagen vieren? of Die donkere December maand