“Soms denk ik: het voelt als gisteren. En op andere dagen lijkt het een leven geleden,” zegt Sara, terwijl ze naar een oude foto van haar vader kijkt. “Het is inmiddels alweer achttien jaar geleden. Maar dan ruik ik zijn aftershave ergens, en pats, ben ik zo weer dat meisje van dertien, vol verdriet. Alsof de tijd gestopt is.”
Pas en alweer
Het is iets wat velen vast zullen herkennen. Dat rouw zich niets aantrekt van een klok of kalender. Dat het voelt alsof jouw leven stil staat terwijl de wereld door draait. Verjaardagen, feestdagen, de jaren volgen elkaar op, maar vanbinnen kan voor jou de tijd stil staan.
Je hoort vaak: geef jezelf tijd. Maar wat is tijd eigenlijk bij rouw? De kalender telt jaren, maar je hart voelt minuten. En daar zit geen klok of schema aan vast. Er staat geen tijd voor. Soms denk je: “Nu moet ik toch zeker al verder zijn.” Maar verder zijn betekent niet vergeten. Het gemis reist gewoon met je mee.
We zeggen vaak: “Het is al zó lang geleden,” alsof er een houdbaarheidsdatum op verdriet staat. Maar tegelijkertijd kan je ook zeggen: “Het is pas zo kort geleden,” ook na tien jaar. Het missen verandert misschien van vorm, maar zal het verdwijnen? Dat hoeft niet. Liever niet zelfs, misschien. Rouw leeft met je mee, stil, trouw, soms onverwacht voelbaar dichtbij. Maar altijd vanuit liefde.
Ook jaren later
Jaren later kan rouw je opnieuw raken. Soms herleef je het verlies als er iets verandert in je leven: een geboorte, een verhuizing, een jubileum. Of zomaar, als een liedje iets in jou losmaakt. En dat is oké. We hoeven niet altijd ‘verder’. Soms blijven we gewoon even staan, samen met het gemis. In liefde. In herinnering.
Toen mijn dochter naar de middelbare school ging, voelde ik het gemis van mijn moeder extra sterk. Ik wilde haar zo graag even bellen, even mijn trots delen, en ook haar trots horen. Want wie is er nu trotser dan een oma?
En ook toen het oor van mijn favoriete theebeker afbrak. Zo’n Paddinton beker weet je wel. Dertien in het dozijn. Maar wel eentje die van mijn zus was geweest.
Het raakte me. Het gemis was daar, het verdriet.
Een klein moment, een groot gevoel.
Rouw en tijd
Rouw en tijd hebben een vreemde relatie. Je denkt soms dat tijd iets oplost, maar rouw volgt geen klok. Op willekeurige momenten, jaren later, kan rouw je weer overspoelen. En je bent dan niet ‘terug bij af’ . Je beleeft gewoon opnieuw een golf. Soms onverwacht, soms zelfs welkom. Een mooie herinnering, een weemoedige gedachte, liefde, nieuwe kracht. Dat hoort erbij.
En Sara?
“Ik dacht vroeger dat ik ooit ‘klaar’ zou zijn met rouwen,” zegt Sara met een zachte glimlach. “Ik leerde dat rouw geen deadline heeft. Dat het niet zwak is wanneer het me tóch weer overvalt. Dat verdriet er mag zijn, ook nu nog. Rouwen is gewoon mijn manier om van hem te blijven houden. Tijd doet iets, ja. Maar het wist niet uit. Het verdiept.”